Na czym polega?
Termin integracja sensoryczna określa prawidłową organizację wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory.
Jest procesem, dzięki któremu mózg otrzymując informację ze wszystkich systemów zmysłowych, dokonuje ich segregacji, rozpoznania, interpretacji i integracji z wcześniejszymi doświadczeniami.
Integracja sensoryczna rozpoczyna się już w okresie płodowym i trwa do ok. 7 roku życia (po 7 roku życia na pożądane efekty trzeba pracować nieco dłużej – jest to związane z plastycznością neuronalną). Nierozwinięcie określonych umiejętności w kolejnych stadiach rozwoju powoduje powstawanie trudności w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka.
Plastyczność neuronalna
czyli zdolność mózgu do zmian i modyfikacji. Dokonuje się przez całe życie, ale znacznie większa jest u młodszych dzieci. Plastyczność mózgu ma zasadnicze znaczenie dla terapii integracji sensorycznej, gdyż zakłada możliwość zmian w obrębie systemu nerwowego pod wpływem kontrolowanego dopływu bodźców sensorycznych.
Systemy sensoryczne
Najważniejszymi systemami sensorycznymi są system przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy. Zaczynają one pracować bardzo wcześnie, jeszcze w okresie prenatalnym. Ich prawidłowe funkcjonowanie wpływa na pracę pozostałych zmysłów, przyczynia się do rozwoju napięcia mięśniowego, koordynacji ruchowej, reakcji równoważnych, ruchów oczu, świadomości ciała.
Terapia integracji sensorycznej określana jest mianem
„naukowej zabawy”
Podczas zajęć dziecko huśta się w hamaku, toczy w beczce, czy jeździ na deskorolce. Przez zabawę przyjemną i interesującą dla dziecka dokonuje się integracja bodźców zmysłowych oraz doświadczeń płynących do ośrodkowego układu nerwowego, co pozwala na lepszą organizację działań.
Terapia SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności (np. jazda na rowerze, pisanie, czytanie), ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju m.in. tych umiejętności.
W toku pracy tą metodą terapeuta stymuluje zmysły dziecka oraz usprawnia takie zakresy, jak np.: motoryka mała, motoryka duża, koordynacja wzrokowo-ruchowa.
Integracja Sensoryczna
nie jest substytutem rzeczywistej edukacji, może natomiast poprawić uczenie się i sprawić, że będzie ono łatwiejsze.
Terapia odbywa się w sali specjalnie do tego przystosowanej i wyposażonej w odpowiednie przyrządy.
Zadaniem terapeuty jest, przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminowanie, wyhamowywanie lub ograniczenie niepożądanych bodźców obecnych przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarczanie silnych bodźców, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.
Zadania stawiane przed dzieckiem znajdują się w strefie najbliższego rozwoju. Oznacza to, że każde z nich stanowi wyzwanie dla dziecka i jego układu nerwowego – nie jest zbyt łatwe i nie jest zbyt trudne. Ciągłe balansowanie na granicy możliwości dziecka poprawia organizację pracy układu nerwowego, wyzwala więcej reakcji adaptacyjnych i wpływa na procesy uczenia się.
Zadaniem terapeuty jest stałe monitorowanie i analizowanie zachowania dziecka, które to działania umożliwiają właściwy dobór kolejnych aktywności oraz pomocy terapeutycznych.
Diagnoza i terapia
Diagnoza i terapia integracji sensorycznej mogą być prowadzone wyłącznie przez certyfikowanego terapeutę.
Diagnoza to 3 spotkania – każde trwa ok. 50 min.
Na proces diagnozy składają się specjalne metody, m.in.:
- Południowo-Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej (SCSIT) – które oceniają między innymi: planowanie ruchu, praksje oralne, różnicowanie wrażeń dotykowych, naśladownictwo ruchowe, równowagę, koordynację wzrokowo-ruchową;
- obserwacje kliniczne – oceniające między innymi: lateralizację, odruchy prymitywne wg Sally Goddard, napięcie mięśni, pracę gałek ocznych, poziom pobudzenia systemu przedsionkowego.
Kluczowym elementem diagnozy jest obserwacja dziecka w czasie jego swobodnej i zaplanowanej aktywności.
Dla diagnosty szczególnie ważna jest reakcja dziecka na proponowane zadania ruchowe z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu.
W jakim wieku?
Należy pamiętać, że jak każdy proces diagnostyczny, również ocena rozwoju integracji sensorycznej, jest bardzo indywidualna. Nie wszystkie dzieci podlegają w całości wyżej wymienionej procedurze. Ze względu na wiek, rodzaj czy nasilenie zaburzeń, utrudniony kontakt czy niepełną współpracę, diagnoza może mieć inną formułę.
Dzieci poniżej 4 roku życia oraz te, wobec których nie można zastosować testów (np. dzieci ze spektrum autyzmu, dzieci z upośledzeniem umysłowym oraz dzieci niewspółpracujące z innych powodów) badane są próbami obserwacji klinicznej.
UWAGA! Diagnozujemy oraz prowadzimy terapię integracji sensorycznej dla dzieci już od 3 roku życia!
Warto podkreślić, że z problemów w zakresie integracji sensorycznej dzieci nie wyrosną. Te problemy będą „rosły” razem z nimi.
Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja, która wspiera system nerwowy tak,
aby mógł on prawidłowo odbierać, interpretować i organizować napływające informacje zmysłowe.
Na diagnozę i terapię SI zapraszamy dzieci w wieku 3 – 13 lat.
Dla kogo SI?
Objawy dysfunkcji
Nieprawidłowa integracja sensoryczna przejawia się tzw. dysfunkcjami, czyli zaburzeniami.
Pojawiają się one, gdy układ nerwowy niewłaściwie organizuje bodźce zmysłowe.
Dysfunkcje nie są związane z uszkodzeniem narządów zmysłów, np. z niedosłuchem czy krótkowzrocznością.
Oczywiście, jeśli istnieją obawy dotyczące sprawności poszczególnych analizatorów, niezbędna jest konsultacja lekarska.
Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej najczęściej manifestują się:
- wzmożoną lub obniżoną wrażliwością na bodźce,
- niewłaściwym poziomem uwagi,
- obniżonym poziomem koordynacji ruchowej,
- opóźnionym rozwojem mowy,
- nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej,
- trudnościami w zachowaniu.
Zaburzenia integracji sensorycznej mogą być rozpoznawane u dzieci:
- w normie intelektualnej,
- z trudnościami szkolnymi (np. problemy z ortografią, czytaniem, pisaniem),
- trudnościami w uczeniu się (np. trudności z koncentracją, niechęć do nauki),
- z grupy wysokiego ryzyka (zagrożona ciąża, wcześniactwa, obciążenia okołoporodowe, cesarskie cięcie, czynniki dziedziczne).
- z niepełnosprawnością intelektualną,
- z niepełnosprawnością ruchową,
- ze spektrum autyzmu,
- z nadpobudliwością psychoruchową,
- z mózgowym porażeniem.
Ich nasilenie jest różne, od lekkiego do znacznego.
Dysfunkcje integracji sensorycznej wpływają na uczenie się, zachowanie i rozwój społeczno-emocjonalny dziecka.
Objawy zaburzeń Integracji Sensorycznej
